اجاق خورشیدی یکی از ابزارهای نوین و سازگار با محیط‌زیست است که برای پخت‌وپز و گرم‌کردن غذا از انرژی خورشیدی استفاده می‌کند. این وسیله بدون نیاز به برق یا سوخت‌های فسیلی، تنها با بهره‌گیری از تابش مستقیم نور خورشید کار می‌کند و به همین دلیل در مناطق آفتابی، به‌ویژه در نواحی دورافتاده، کویری یا فاقد زیرساخت‌های گاز و برق، بسیار کاربردی و مؤثر است.
عملکرد اجاق خورشیدی بر پایه‌ی جذب و تمرکز نور خورشید است. سطوح براق یا آینه‌ای که به‌عنوان بازتاب‌دهنده به کار گرفته می‌شوند، نور خورشید را به یک نقطه متمرکز کرده و دمای بالایی را در آن ناحیه ایجاد می‌کنند. ظرف غذا در همان نقطه‌ی متمرکز قرار می‌گیرد و تحت تأثیر حرارت ایجادشده، عمل پخت انجام می‌گیرد. برخی مدل‌ها دارای محفظه‌ای عایق‌شده با پوشش شفاف هستند که باعث حفظ گرما و تسریع فرآیند پخت می‌شود.
انواع مختلفی از اجاق‌های خورشیدی طراحی شده‌اند که بسته به نیاز، شرایط جغرافیایی و میزان انرژی مورد نیاز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. از ساده‌ترین مدل‌ها، مانند اجاق‌های جعبه‌ای که برای پخت غذا با دمای پایین و زمان‌بر مناسب هستند، تا مدل‌های پیشرفته‌تر مانند اجاق‌های سهموی که به‌واسطه‌ی ساختار بازتابنده‌ی منحنی خود قادرند حرارت بسیار بالایی تولید کرده و غذا را در مدت زمان کمتری بپزند.
از جمله مزایای استفاده از اجاق خورشیدی می‌توان به کاهش مصرف سوخت، حذف هزینه‌های مرتبط با گاز و برق، کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی و ایمنی بیشتر نسبت به اجاق‌های سنتی اشاره کرد. همچنین این اجاق‌ها به‌دلیل طراحی ساده و بی‌نیازی از تجهیزات پیچیده، در پروژه‌های آموزش محیط‌زیستی و مدارس نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند.
با این حال، محدودیت‌هایی نیز برای این نوع اجاق‌ها وجود دارد؛ از جمله وابستگی کامل به نور مستقیم خورشید، کاهش عملکرد در روزهای ابری یا مناطق کم‌نور، و محدود بودن نوع غذاهایی که می‌توان با آن‌ها پخت. با این حال، اجاق خورشیدی به‌عنوان راهکاری پایدار و کم‌هزینه برای تأمین نیازهای پخت‌وپز در شرایط خاص، جایگاه ویژه‌ای در میان فناوری‌های سبز و انرژی‌های تجدیدپذیر دارد.
