کولر خورشیدی یکی از فناوری‌های نوین و پایدار در حوزه تهویه مطبوع است که برای خنک‌سازی هوا از انرژی خورشیدی به‌عنوان منبع تأمین نیرو استفاده می‌کند. این نوع کولرها، با بهره‌گیری از انرژی تجدیدپذیر خورشید، به‌منظور کاهش مصرف برق، کاهش هزینه‌ها و محافظت از محیط‌زیست طراحی شده‌اند و در مناطق گرمسیر و آفتابی، به‌ویژه در ساختمان‌های مسکونی، اداری و حتی صنعتی، کاربرد گسترده‌ای پیدا کرده‌اند.
کولرهای خورشیدی به‌طور کلی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند: نوع فتوولتائیک (PV) و نوع حرارتی (ترمال). در مدل‌های فتوولتائیک، پنل‌های خورشیدی، نور خورشید را به برق تبدیل می‌کنند و این برق، مانند برق شهری، برای راه‌اندازی کمپرسور یا موتور کولر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع کولرها عملکردی مشابه کولرهای گازی معمولی دارند، اما به‌جای برق شبکه، از برق تولیدشده توسط پنل‌های خورشیدی بهره می‌برند. در مقابل، کولرهای خورشیدی حرارتی از گرمای خورشید برای انجام فرآیند خنک‌سازی استفاده می‌کنند و معمولاً به سیستم‌هایی مانند جذب سطحی (Absorption) یا جذب شیمیایی (Adsorption) مجهز هستند که در آن‌ها گرمای خورشید به‌جای برق، عامل راه‌انداز فرآیند سرمایشی است.
مزایای استفاده از کولرهای خورشیدی بسیار چشمگیر است. کاهش مصرف برق شهری، کاهش هزینه‌های انرژی در بلندمدت، کاهش اثرات زیست‌محیطی، عملکرد مستقل از شبکه برق (مناسب برای مناطق دورافتاده) و سازگاری با اهداف توسعه پایدار، از جمله مهم‌ترین این مزایا به‌شمار می‌روند. همچنین در شرایطی که مصرف برق در تابستان بالا می‌رود و فشار زیادی بر شبکه وارد می‌شود، استفاده از کولرهای خورشیدی می‌تواند به‌عنوان راه‌حلی هوشمندانه برای مدیریت بار مصرف به کار گرفته شود.
در عین حال، این فناوری بدون چالش نیست. هزینه اولیه نسبتاً بالا برای خرید تجهیزات (خصوصاً پنل‌ها و باتری‌ها)، نیاز به فضای مناسب برای نصب پنل‌های خورشیدی، وابستگی به شرایط آب‌وهوایی و کاهش کارایی در روزهای ابری یا مناطق کم‌آفتاب از جمله محدودیت‌های آن محسوب می‌شود. همچنین در برخی مدل‌ها برای عملکرد شبانه یا در شرایط کم‌نور، نیاز به باتری‌های ذخیره انرژی وجود دارد که خود ممکن است به افزایش هزینه‌ها بینجامد.
با این وجود، کولر خورشیدی به‌عنوان یک فناوری نوین و پایدار، می‌تواند نقش مهمی در آینده‌ی سیستم‌های سرمایشی ایفا کند و به‌ویژه در کشورهایی با اقلیم گرم و خشک، نظیر ایران، فرصت بسیار مناسبی برای استفاده گسترده و کاهش مصرف انرژی‌های فسیلی فراهم سازد.
